DORPSKERK

INFORMATIE M.B.T. HET ONDERSTAANDE EN CONTACT: N. (Nico) Holdermans Julianastraat 11 2935 XL Ouderkerk aan den IJssel Tel. 0180 682953 of 06 12110727 E-mail: Dit e-mailadres is beschermd tegen spambots. U heeft Javascript nodig om het te kunnen zien.

ADRESGEGEVENS DORPSKERK: Kalverstraat 1 2935 AE Ouderkerk aan den IJssel

RONDLEIDING OP AFSPRAAK: Belangstellenden of groepen kunnen voor een bezoek aan de kerk een afspraak maken met: N. (Nico) Holdermans (zie 'Informatie en contact').

CD KAM-ORGEL:

Er is een CD verkrijgbaar van het historische Kam-orgel uit 1854. Op de CD wordt het orgel bespeeld door de organisten Anton Doornhein en Gerben Mourik. Er worden onder andere orgelwerken ten gehore gebracht uit de tijd waarin het orgel gebouwd is. De prijs van dit klankdocument bedraagt slechts € 2,--. Verkooppunten: - N. (Nico) Holdermans (zie 'Informatie en contact') - Dorpskerk (tijdens openstellingsuren)

OPENSTELLING DORPSKERK IN 2024:

Elk jaar wordt de Dorpskerk door een groot aantal mensen bezocht. In 2024 is er ook weer gelegenheid om een bezoek te brengen aan deze eeuwenoude kerk - een van de oudste van Zuid-Holland - met zijn rijke historie.

*Openstelling op zaterdagmiddag:

De Dorpskerk was op zaterdag 29 juni open voor publiek en wel van 13.30 tot 15.30 uur. Er was gelegenheid om de kerk met onder andere het fraaie praalgraf van het geslacht Van Nassau-Lalecq (nazaten van prins Maurits), het 17e-eeuwse meubilair met prachtig koper- en houtsnijwerk en de eeuwenoude grafzerken te bezichtigen. Er is altijd iemand die tekst en uitleg kan geven. In de kerk wordt een expositie gehouden over de kerk, de beide grafkelders, het orgel en het busongeluk van 20 november 1941, waarbij onder andere drie kinderen van de toenmalige predikant van de Dorpskerk ds. J.G. Woelderink omkwamen.

*Openstelling op Open Monumentendag:

 De Dorpskerk van Ouderkerk aan den IJssel (Kalverstraat 1) was op zaterdag 14 september van 10.00 tot 17.00 uur open in het kader van Open Monumentendag. Er was dan gelegenheid om de kerk met onder andere het fraaie praalgraf van het geslacht Van Nassau-Lalecq (nazaten van prins Maurits), het 17e-eeuwse meubilair met prachtig koper- en houtsnijwerk en de eeuwenoude grafzerken te bezichtigen. 

Bij de Dorpskerk staat de Wilhelminaboom. Het is een lindeboom die geplaatst is ter gelegenheid van de inhuldiging van Koningin Wilhelmina op 31 augustus 1898. Om de boom staat een smeedijzeren sierhek met vijf goudkleurige portretmedaillons. Het hek werd in 2016 geheel gerestaureerd na een ernstige beschadiging door een ongeval.

Op zo'n 800 meter afstand van de Dorpskerk ligt de Oude Algemene Begraafplaats (IJsseldijk Noord, tegenover nr. 67), die in gebruik geweest is van 1828 tot 1985. Bezienswaardigheden op deze begraafplaats zijn het gereconstrueerde baarhuisje en het grafmonument dat is opgericht ter nagedachtenis aan A.J. Schelling. A.J. Schelling was in zijn leven ingenieur in Egyptische Staatsdienst. Hij is op 18 september 1854 in Ouderkerk aan den IJssel geboren en op 3 mei 1883 in Caïro (Egypte) overleden. Het grafmonument staat vlakbij het hek langs de dijk. Het bestaat uit een sokkel met inscriptie, waarop een afgebroken zuil geplaatst is.

CONCERTEN IN 2024:

*Zaterdag 2 november:

Cees van der Slik (Ouderkerk aan den IJssel): orgel m.m.v. Kamerkoor Pro Musica (Ouderkerk aan den IJssel).

Programma: volgt t.z.t.

Aanvang: 20.00 uur.

Entree: gratis (na afloop: collecte).

Na afloop van de concerten is er gelegenheid om de kerk te bezichtigen en bij de speeltafel van het orgel te kijken.

*Informatie over concerten: N. (Nico) Holdermans (zie 'Informatie en contact Dorpskerk')

 

GRAFKELDERS IN DE DORPSKERK:

De Grafkelders van het geslacht Van Nassau-Lalecq:

In het koor van de kerk bevinden zich de beide grafkelders van het geslacht Van Nassau-Lalecq. In het praalgraf is een van de bastaardkinderen van prins Maurits met zijn nageslacht bijgezet: het geslacht Van Nassau-Lalecq (een naam die ook op andere manieren wordt geschreven).

Van 1854 tot de grote restauratie van 1963 tot 1968 was het praalgraf aan het oog onttrokken door een muur die in 1854 tussen het schip en het koor van de kerk was aangebracht om het orgel een plaats te geven

De eerste grafkelder:

De eerste grafkelder ligt direct achter de preekstoel. Daar geeft een grote steen, waarin geen enkele inscriptie of decoratie is aangebracht, de plaats aan waar zich de eerste grafkelder bevindt.

De eerste grafkelder werd in 1664 (sommige bronnen noemen het jaartal 1661) gemaakt om daarin Elisabeth van Hornes, de vrouw van Lodewijk Van Nassau, een plaats te geven.

Het praalgraf :

In 1753 werd er gestart met de bouw van het praalgraf in opdracht van graaf Willem Maurits, heer van Ouderkerk en Woudenberg. Er moest een grote hoeveelheid werk verricht worden om aan de 3.60 meter diepe kelder een plaats te bieden.

In 1757 was het praalgraf gereed en konden de overledenen uit de eerste kelder overgebracht worden naar de nieuwe kelder. De oude kelder is nog enige tijd gebruikt als begraafplaats voor beter gesitueerden.

Willem Maurits zelf heeft het resultaat nooit gezien, omdat hij op 8 juni 1753, kort na de start van de werkzaamheden, stierf.

In totaal zijn er waarschijnlijk 37 personen bijgezet. Een aantal overledenen ligt in kisten van lood met daaromheen houten sierkisten. Anderen liggen in houten kisten. De kisten zijn twee of drie hoog gestapeld. Op een deel van de kisten bevonden zich platen met gegevens van de bijgezette personen.

Het meest opvallende in de grafkelder is de kist van Willem Maurits. Op de bovenkant is in lood een harnas van een ridder aangebracht. Het harnas is een natuurgetrouwe weergave van een echt harnas. Het vormt een geheel met de loden kist. Uit archiefonderzoek is gebleken dat de maker een kunstenaar was op zijn vakgebied.

Aanvankelijk waren er op het praalgraf wapenschilden van het geslacht Van Nassau-Lalecq aangebracht. Deze zijn echter bij de komst van de Fransen in 1795 verwijderd. Dit om vernieling te voorkomen. De borden zijn helaas verloren gegaan.

Het beeldhouwwerk van het praalgraf is gemaakt door beeldhouwers die hun vak verstonden. De wijze waarop de voorstellingen zijn uitgehakt en vormgegeven, getuigt van grote klasse. De voorstellingen zijn heel natuurgetrouw en gedetailleerd weergegeven. Het meeste beeldhouwwerk van het praalgraf heeft een symbolische betekenis. Veel voorstellingen wijzen op het leven dat voorbijgaat. Daarnaast treffen we beeldhouwwerk aan dat verband houdt met de - vaak hoge - militaire functies die veel mannen uit het geslacht Van Nassau-Lalecq hebben bekleed.

 

BEGRAVEN IN EN OM DE DORPKERK:

In de afgelopen eeuwen diende de Dorpskerk, evenals veel andere oude kerken, als begraafplaats. De grafzerken in het koor getuigen daar nog van. Een aantal zerken herinnert aan de tijd dat ook inwoners van Krimpen aan den IJssel en Stormpolder gebruik maakten van de Dorpskerk. Onder de grafzerken neemt de zerk met de symbolen voor de vier evangelisten een bijzondere plaats in. Het bijzondere van de Dorpskerk is, dat daar de doden nog steeds begraven liggen. Archeologisch onderzoek tijdens de grote restauratie van 1963 tot 1968 heeft dat uitgewezen. Bij dat onderzoek is ook gebleken, dat veel kisten nog niet vergaan waren. Dit had te maken met de hoge stand van het  grondwater, waardoor de kisten in het water kwamen te liggen. Daardoor werden kisten en lichamen geconserveerd.

In de kerk werden de rijke(re) mensen begraven. Wie weinig of geen geld had, kreeg een plaatsje op het kerkhof naast de kerk. Bij graafwerkzaamheden rondom de kerk tijdens de restauratie van 2001 tot 2003 zijn er nog diverse menselijke resten gevonden. Dit ondanks het feit, dat het kerkhof in het verleden een aantal malen "geruimd" is.  Predikanten werden op kosten van de kerkelijke gemeente in de kerk begraven en wel onder of vlakbij de preekstoel. In de Dorpskerk herinnert de grafzerk van dominee Hendrik Donker, die op 25 april 1821 plotseling overleed, daar nog aan. Op zijn grafzerk staat onder andere:

't Is Donker die hier rust, 't geweld des Doods ontrukte

Hem in een punt des tijds aan gade, kroost en kerk,

Gij wien zijn levenswerk tot in de ziel verrukte,

Wijd gaarne hem een traan op deeze koude zerk.

Het aantal mensen dat nog in de Dorpskerk begraven ligt, loopt in de honderden. We kunnen dit opmaken uit de begraaf- of dodenlijsten. Rond 2005 is een aantal van die lijsten teruggevonden. Daardoor kon van enkele honderden mensen vastgesteld worden, dat ze een laatste rustplaats in de kerk of op het kerkhof gekregen hebben.

In 1821 is er voor het laatst in de Dorpskerk begraven en in 1828 voor het laatst op het kerkhof naast de kerk. De laatste bijzetting in het praalgraf had plaats in 1824.

 

HET KAM ORGEL:

Historie van het orgel :

Tot 1854 beschikte de Dorpskerk in Ouderkerk aan den IJssel niet over een orgel. Bij het zingen van de gemeente werden de toonhoogte en het tempo aangegeven door een voorzanger. Nadat het orgel geplaatst was, bleef de functie van voorzanger nog tientallen jaren bestaan.

Het orgel is in 1854 door Willem Hendrik Kam uit Rotterdam gebouwd. Om het orgel een plaats te geven werd er een muur aangebracht tussen het koor en het schip van de kerk. Het orgel kreeg aan deze muur een plaats boven de preekstoel.

Op zondag 3 september 1854 werd het in gebruik genomen door Samul de Lange senior, de toenmalige organist van de Zuiderkerk (later organist van de St. Laurenskerk) te Rotterdam.

Voor de grote restauratie van 1963 tot 1968 had het orgel een bruine kleur; na de restauratie de huidige - hoogst waarschijnlijk oorspronkelijke - kleur.

Bij die restauratie werd de muur tussen het koor en het schip weer verwijderd, zodat het fraaie praalgraf van het geslacht Nassau-Lalecq weer zichtbaar werd. Het orgel werd overgeplaatst naar de torengalerij. Helaas moest de historische windvoorziening toen gewijzigd worden, omdat er geen ruimte was om deze te handhaven.

Oorspronkelijk beschikte het orgel over twee klavieren en een aangehangen pedaal. In 1971 kon het dankzij een gift van f. 35.000,-- worden uitgebreid met een vrij pedaal van zeven registers. Vanaf dat moment telt het instrument 25 registers en zo'n 1450 pijpen. De kleinste pijpen zijn kleiner dan een balpen; de grootste zijn ruim vier meter lang en steken boven de orgelkas uit.

Begin 2006 heeft het orgel een grondige onderhoudsbeurt ondergaan, waarbij stof en vuil zijn verwijderd en waar nodig reparaties zijn verricht. Na deze onderhoudsbeurt kon er dankzij een gift weer bladgoud op de frontpijpen worden aangebracht. Dit was namelijk niet meer gebeurd na het vervangen van de door tinpest aangetaste frontpijpen in 1971.

Het orgel in de Dorpskerk is nog een goed bewaard exemplaar van de orgels van Willem Hendrik Kam.

Dispositie:

Manuaal I (hoofdwerk) (1854 - Kam)	Manuaal II (bovenwerk) (1854 - Kam)	Pedaal (1971 - Slooff)
Bourdon 16'	Baarpijp 8'	Subbas 16'
Prestant 8'	Viola di Gamba 8'	Octaafbas 8'
Roerfluit 8'	Holpijp 8'	Gedekt 8'
Octaaf 4'	Prestant 4'	Octaaf 4'
Roerfluit 4'	Fluit 4'	Bazuin 16'
Quint 3'	Gemshoorn 2'	Trombone 8'
Octaaf 2'	Eoline 8'	Trompet 4'
Mixtuur 4-5 st.	Ventiel (tremulant)	Pedaalkoppel: pedaal + l
Cornet 5 st.
Fagot 16' (bas)
Fagot 16' (disc.)
Trompet 8'
Manuaalkoppel: I + II
Omvang klavieren: C - f 3 Omvang pedaal: C - d1

Auteur: Nico Holdermans